Difference between revisions of "Rigas Feraios"

From Phantis
Jump to navigation Jump to search
m (bingo)
(His names was Rigas Feraios O Velestinlis not Rigas Feraios OR Rigas Velestinlis)
 
(2 intermediate revisions by one other user not shown)
Line 1: Line 1:
[[Link title]]
+
[[Image:Rigas_feraios_01.jpg|frame|Rigas Feraios]]
== Headline text ==[[Image:Example.jpg]][[Media:Example.ogg]]<math>Insert formula here</math><nowiki>Insert non-formatted text here</nowiki>--[[User:A|A]] 11:30, March 2, 2007 (EST)
+
[[Image:Feraios-GR200.jpg|thumb|247px|Rigas Feraios depicted on banknote]]
----[http://www.example.com link title]
+
'''Rigas Velestinlis''' called '''Rigas Feraios''' ([[Greek language|Greek]]: Ρήγας Βελεστινλής-Φεραίος). National Hero and Protomartyr of the Greek War of Independence.
== Headline text =='''Bold text'''''Italic text''ΡΗΓΑΣ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗΣ (1757-1798):
 
Επαναστάτης, Εθνεγέρτης και Οραματιστής
 
μιας δημοκρατικής πολιτείας
 
  
Με την κατάληψη και της Κρήτης στα 1669 η κυριαρχία του Σουλτάνου έχει παγιωθεί στον ελληνικό χώρο και με τη συνθήκη του Κάρλοβιτς στα 1699, μετά την απόκρουση των οθωμανικών στρατευμάτων έξω από τα τείχη της Βιέννης, καθορίζονται και τα βόρεια σύνορα της οθωμανικής αυτοκρατορίας στην Τρανσυλβανία.
+
Rigas Feraios was born Antonios Kyriazis in [[1757]] to wealthy parents in [[Velestino]],[[Thessaly]] near ancient [[Feres]] (Φεραί) for which he is named. He was educated at the Ampelakion School and later became a teacher in the village of Kissos. He is remembered as a [[Greece|Greek]] national hero, the forerunner and first martyr of the Greek uprising against the Ottoman Turks.
  
Στην κατάσταση της σκλαβιάς γενιές και γενιές πέρασαν με το όνειρο της λευτεριάς. Όλα τούτα τα χρόνια οι σκλαβωμένοι ραγιάδες προσέτρεχαν στις αυλές των χριστιανικών δυνάμεων ζητώντας τη στρατιωτική επέμβαση και βοήθεια για την αποτίναξη του αλλόθρησκου δυνάστη.
 
  
Χαρακτηριστικά είναι τα όσα ο Βενετός Διοικητής της Λευκάδας γράφει στον Δόγη της Βενετίας στις 5 Φεβρουαρίου του 1687: «Δείγματα υποταγής μου έφεραν οι δημογέροντες των χωριών εκείνων όχι μόνον της περιοχής Αγράφων και Τρικάλων, αλλά και από την Λάρισαν και από τα Φάρσαλα έρχονται και προσφέρονται αυθορμήτων και δηλώνουν υποταγήν και υπόσχονται να συνεισφέρουν ετησίως διάφορα ποσά δια την συντήρησιν του στρατού και στόλου, ελπίζοντες ν' απολλαγούν από την τυραννίαν των απίστων»[1].
+
Rigas first fought the Turks in skirmishes on [[Mount Olympus]]. He later went to the monastic community of Mount Athos, then [[Constantinople]]. Arriving in Bucharest, he returned to school, learned several languages and eventually became a clerk for Greek governor [[Nicolaos Maurogenis]].
  
Σε αυτήν την νοοτροπία και πρακτική, που ακολουθούνταν από τους σκλαβωμένους Ελληνες, τομή αποτελεί η επαναστατική κίνηση του Ρήγα Βελεστινλή κατά το 1797 για την αποτίναξη της τυραννίας και την απόκτηση της ελευθερίας, πρακτική που δικαιώθηκε μετά 24 χρόνια με την Επανάσταση του 1821.
+
In Bucharest, he learned about the French Revolution and came to believe something similar could occur in the Ottoman Empire, resulting in self-determination for its Christian population.  He developed support for an uprising by meeting with Greek bishops and guerilla leaders and managed to win the support of at least one disgruntled Turkish Governor (Pashas).
  
Ο Ρήγας γεννήθηκε το 1757 από ντόπιους γονείς στο Βελεστίνο Μαγνησίας, όπου βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας πόλεως των Φερών, γι' αυτό και οι μεταγενέστεροι συγγραφείς του δώσανε το επώνυμο «Φεραίος», ενώ ο ίδιος ουδέποτε χρησιμοποίησε αυτό το όνομα. Το βαπτιστικό του όνομα ήταν «Ρήγας», όνομα που συνηθιζόταν στην περιοχή του Βελεστίνου και του Πηλίου, ενώ ως επώνυμο ο ίδιος χρησιμοποίησε το «Βελεστινλής»[2], από το όνομα της γενέτειράς του, του Βελεστίνου, κατά τη συνήθεια των λογίων της εποχής του. Και με τη σχετική μελέτης μας αποκαταστήσαμε το όνομα του, διορθώνοντας και τα Σχολικά βιβλία Ιστορίας, τα οποία ανέγραφαν το ανιστόρητο πως τάχα το πραγματικό του όνομα ήταν το «Αντώνιος Κυριαζής».
+
The Ottoman Turkish occupation of Greece has been described as cruel and included drafting children between the ages of five and fifteen into military service, called the [[Pedomazema]].  Greeks were forced to live under many petty rules and several oppressive ones, including prohibitions on teaching Greek history or language, or riding on horseback. Churches were confiscated and converted to mosques.
  
Νέος με δίψα για μάθηση ο Ρήγας σπουδάζει στη Σχολή της Ζαγοράς, όπου μελετούσε και αρχαίους συγγραφείς, όπως διαπιστώνεται από αυτόγραφά του σε σχετικό βι
+
Rigas wrote enthusiastic poems and books about Greek history and many became widely popular. One the most famous (which he often sang in public) is the ''Thourio'' in which he wrote, "It's better to have an hour as a free man than forty years as a slave." [[Greek]]: «Ως πότε παλικάρια να ζούμε στα στενά…. Καλλιώναι μίας ώρας ελεύθερη ζωή παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή»… He urged Greeks to leave the Turkish-occupied towns for the mountains, where they might experience more freedom.
  
 +
Rigas went to Vienna (with its large Greek community) as part of an effort to ask Napoleon for assistance and support. While in Vienna he edited a Greek-language newspaper, ''Ephemeris'' and created and published a proposed political map of ''Great Greece'' which included Constantinople as its capital. He printed pamphlets based on the principles of the French Revolution, including (''"Declaration of the Rights of Man"'' and a ''"New Political Constitution of the Inhabitants of [[Central Greece|Rumeli]], [[Asia Minor]], the Islands of the Aegean, and the principalities of Moldavia and Wallachia"''). He intended to distribute them in an effort to stimulate a Pan-Balkan uprising against the Ottomans.
  
βλίο, το οποίο τώρα απόκειται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος[3]. Στη γενέτειρά του θα άγγιξε τα λείψανα των Φερών, της πόλης του Αδμήτου και του Ιάσονα. Εκεί θα ένιωσε τη σημασία, που έχει στην αυτοσυνειδησία, η γνώση της ένδοξης ιστορίας των προγόνων. ΄Ομως στη γενέτειρά του, το Βελεστίνο, ο Ρήγας θα είχε επίσης και την τρομακτική εμπειρία της βαρβαρότητας της οθωμανικής εξουσίας, που χαρακτηριστικά περιγράφει σε υποσημείωση του στο βιβλίο «Νέος Ανάχαρσις»[4]: «Οι συχνοί άδικοι φόνοι κατά των χριστιανών, οπού γίνονται την σήμερον εδώ, ήθελον ερημώσει εξ ολοκλήρου αυτήν την πόλιν, αν αι φυσικαί χάριτές της δεν ήθελον τους αναγκάζει να υπομένουν όλα, δια ν' αφήσωσι κάν τα κόκκαλά των εκεί οπού ετάφησαν και οι προπάτορές των. Ο Ανάχαρσις δεν εστέκετο μήτε μίαν στιγμήν τώρα, αλλ' έφευγε να κρυφθή το γληγορώτερον εις τα ενδότερα της Σκυθίας του». Από το Βελεστίνο ο Ρήγας φεύγει σε ηλικία περίπου είκοσι ετών και πηγαίνει στην Κωνσταντινούπολη, όπου μαθαίνει ξένες γλώσσες και αυξάνει τις γνώσεις του κοντά στους
+
While traveling to Venice in another attempt to meet Napoleon, Feraios was betrayed by a Greek merchant and was arrested at Trieste by the Austrian authorities (allies of the Ottoman Turks, the Austrians were concerned the French Revolution might provoke similar upheavals in Austria). He was handed over to the Ottoman Turkish governor at Belgrade where he was imprisoned and tortured.
Φαναριώτες. Αργότερα εγκαταστάθηκε στη Βλαχία[5], όπου υπήρχε κάποια ελευθερία και γειτνίαζε με την Ευρώπη.
 
  
Σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση της επαναστατικής σκέψης του Ρήγα και τη σύλληψη του συγκεκριμένου επαναστατικού του σχεδίου θα διαδραμάτισαν οι μελέτες του και τα ιστορικά γεγονότα της εποχής του. Επισημαίνουμε ότι ήδη ακόμη όταν μετέφραζε το Σχολείον των ντελικάτων εραστών και το Φυσικής απάνθισμα, τα οποία τυπώθηκαν το 1790, ο Ρήγας παράλληλα ασχολούνταν με τα πολιτικοκοινωνικά θέματα, όπως δείχνει το γεγονός ότι εκείνη την εποχή μετέφραζε το βιβλίο του Μοντεσκιέ, Πνεύμα των νόμων, που αναφέρεται στη διάκριση των εξουσιών και στα πολιτικά συστήματα διακυβερνήσεως του κράτους. Η ενέργεια αυτή του Ρήγα δείχνει ότι από την αρχή της πνευματικής του δημιουργίας είχε το ενδιαφέρον του για τη σημασία της υπάρξεως ενός συγκεκριμένου νομικού πλαισίου για την λειτουργία της πολιτείας. Χαρακτηριστικά σημειώνει στην τελευταία σελίδα του βιβλίου Φυσικής απάνθισμα, Βιέννη 1790, «Είδησις. Αν κανένας φιλογενής αγαπά να κοπιάση μεταφράζωντας προς όφελος του γένους κανένα βιβλίον, ας μην επιχειρισθή το Esprit des loix par mo
+
From Belgrade, he was to be sent to Constantinople to be sentenced by the Turkish sultan. While in transit, he was strangled on the night of [[June 13|13 June]] [[1798]] to prevent his rescue by a sympathetic Ottoman Turk governor (Pasvanoglou). His body was thrown into the Danube river.
nsieur Montesquieu επειδή και είναι μισομεταφρασμένον υπ' εμού, και τελειώωντας έχει να τυπωθή».  
 
  
Ακόμη ο Ρήγας βίωσε σημαντικά γεγονότα της εποχής του, τα οποία συνέβαλαν να διαμορφώσει τη συγκεκριμένη επαναστατική του φυσιογνωμία: «Τα Ορλωφικά», (1770), άταν ένα από αυτά τα γεγονότα. Οι επαναστατικές κινήσεις των σκλαβωμένων Ελλήνων κατά των Τούρκων μετά από παρακίνηση του ναυάρχου Αλεξίου Ορλώφ (1737-1809), πνίγηκαν στο αίμα λόγω της μη παροχής της υποσχόμενης βοηθείας εκ μέρους των Ρώσων.
+
Rigas' death didn't end his influence on Greeks and other leaders finally led the Greeks into revolution, beginning the Greek [[War of Independence]] in [[1821]].
  
Ένα δεύτερο σημαντικό γεγονός που βίωσε ο Ρήγας ήταν ο πόλεμος των «τριών Ιμπερίων»[6] (1787-1792), που τον μνημονεύει στο βιβλίο του «Φυσικής απάνθισμα», και ήταν μεταξύ Αυστρίας, Ρωσίας και Τουρκίας αντίστοιχα. Και ο πόλεμος αυτός κατέληξε στις μεταξύ τους συμφωνίες του Συστόβ (1791) και Ιασίου (1792), διαψεύοντας κατ΄ αυτόν τον τρόπο τις ελπίδες των σκλαβωμένων για βοήθεια από τα χριστιανικά κράτη. Και ένα τρίτο μεγάλο ιστορικό γεγονός, που βίωσε ο Ρήγας, ήταν εκείνο της νέας πολιτειακής κατάστασης με την Γαλλική Επανάσταση (1789) και την κατάργηση της κληρονομικής εξουσίας.  
+
A statue of Rigas Feraios stands at the entrance to the [[University of Athens]].
  
Οι πολύπλευρες ωστόσο πτυχές της προσωπικότητας του Ρήγα Βελεστινλή αποκαλύπτονται μετά από τη διεξοδική μελέτη των έργων του και του επαναστατικού του σχεδίου, από όπου διαπιστώνεται ότι είναι μία από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες του Νεώτερου Ελληνισμού: Διαφωτιστής, Επαναστάτης, Μάρτυρας, Πολιτικός νους, Στρατιωτικός νους, Εθνεγέρτης, Οραματιστής μιας δημοκρατικής πολιτείας του Βαλκανικού χώρου.
 
  
 +
== External references ==
 +
* Papadrianou, Gianni A.; ''Rigas Velestinlis and the Balkan peoples'', in Greek ''Ο Ρήγας Βελεστινλής και οι Βαλκανικοί λαοί''
 +
*[http://www.mpa.gr/article.html?doc_id=493291 Nebojsa Tower will become a historical monument]
  
Ο Ρήγας κάνει την εμφάνισή του στα ελληνικά γράμματα το 1790 με τα πρώτα του δύο βιβλία. Το «Σχολείον των ντελικάτων εραστών» θεωρείται ως το πρώτο βιβλίο από το νέο είδος λογοτεχνικού έργου, του μυθιστορήματος, στο ελληνικό χώρο. Μάλιστα στο βιβλίο αυτό από πολύ νωρίς δείχνεται η πρωτοπόρα πολιτικοκοινωνική θέση του Ρήγα, διότι εναντιώνεται στους τίτλους ευγενείας, που τότε συνηθίζονταν. Χαρακτηριστικά γράφει ότι «η αληθινή ευγένεια είναι φυτεμένη εις το υποκείμενον του ανθρώπου και όχι εις τους ματαίους τίτλους των προπατόρων (καθώς μεγαλαυχούν μερικοί και υπεραίρονται, ωσάν να εκατέβηκαν από τα σύννεφα με το ζιμπίλι και άν τους παρατηρήσει κανείς, τους ευρίσκει ή τρελλούς ή μωρούς»[7].
 
  
Την ίδια χρονιά τύπωσε επίσης το βιβλίο «Φυσικής απάνθισμα»[8], όπου στον πρόλογό του δίνει ένα δίδαγμα, ότι θα πρέπει να αποφεύγουμε την μεμψιμοιρία και ότι θα πρέπει να δουλεύουμε για την μόρφωση του λαού. Παρατηρεί χαρακτηριστικά ότι «Δεν ευχαριστήθην μόνον απλώς να θρηνήσω την κατάστασιν του γένους μου, αλλά και συνδρομήν να επιφέρω επάσχισα όσον το επ' εμέ, απανθίζοντας από τε της Γερμανικής και Γαλλικής γλώσσης τα ουσιωδέστερα της Φυσικής ιστορίας, τα οποία δια να γένουν πλέον εύληπτα, συνέπονται κατ' ερωταπόκρισιν διδασκάλου και μαθητού, έως εις ένα μέρος». Ο Ρήγας γράφει τη φυσική του σε «απλούν ύφος»[9] για να είναι κατανοητή από τον λαό και να καταπολεμήσει έτσι τις προλήψεις και δεισιδαιμονίες. Μεταφέρει, όπως έχουμε αποδείξει με τις έρευνές μας[10], στις σελίδες της φυσικής του την επιστημονική γνώση της Γαλλικής Εγκυκλοπαιδείας (1751-1776) των Diderot και D' Alembert. Κατόρθωσε μάλιστα τα επιστημονικά κείμενα να τα αποδίδει στα απλά ελληνικά με θαυμάσια ρέουσα γλώσσα και με γλαφυρότητα. Τονίζει α
+
[[Category:Poets|Feraios, Rigas]]
κόμη στον πρόλογό του ότι στόχος του ήταν όλοι να καταλάβουν αυτά που γράφει και όχι να κάνει επίδειξη γνώσεων για μία μικρή μειοψηφία μορφωμένων, οι οποίοι έγραφαν σε δυσκολονόητο αρχαϊκό ιδίωμα. Χαρακτηριστικά παρατηρεί ότι «Οθεν αφορώντας ο σκοπός μου εις το να ωφελήσω το γένος μου, και όχι πρός επίδειξιν να επισωρεύσω λέξεις εις αυτό μου το απάνθισμα, έπρεπε να το εκθέσω με σαφήνειαν όσον το δυνατόν, οπού να το καταλάβουν όλοι, και να αποκτήσουν μίαν παραμικράν ιδέαν της ακαταλήπτου φυσικής». Στόχος του τελικός ήταν «να αναλάβη το πεπτωκός Ελληνικόν γένος» και να φθάσει στην προγενέστερη του θέση στην παιδεία και στην μόρφωση.
+
[[Category:1757 births|Feraios, Rigas]]
 
+
[[Category:1798 deaths|Feraios, Rigas]]
Ωστόσο όπως έχουμε δείξει σε σχετική μελέτη μας[11], «Ιατρικές γνώσεις του Ρήγα στο βιβλίο του ΄΄Φυσικής απάνθισμα΄΄», με την φυσική του Ρήγα μεταφέρεται για πρώτη φορά σε έντυπο ελληνικό βιβλίο η επιστημονική γνώση της κυκλοφορίας του αίματος. Ας σημειωθεί ακόμη ότι ο Ρήγας συμβάλλει και στον πλουτισμό της ελληνικής γλώσσας καταχωρίζοντας λέξεις και νέους όρους, οι οποίοι έκτοτε καθιερώνονται στο Ελληνικό λεξιλόγιο, όπως «ανεμόμετρον», «ηλεκτρόμετρον», «μαγνητισμός», «πνευμονική αρτηρία», «πνευμονική φλέβα», «αισθαντικός», «ωθηστικός», «οριζοντικός»[12].
+
[[Category:Greek War of Independence|Feraios, Rigas]]
 
+
[[Category:Executed people|Feraios, Rigas]]
Ο Ρήγας τη σημαντική χρονιά που αρχίζει να εφαρμόζει το επαναστατικό του σχέδιο, το 1797, μεταφράζει και τυπώνει δύο θεατρικά έργα, γνωρίζοντας τον παιδευτικό ρόλο του θεάτρου στην πνευματική ανάπτυξη των Ελλήνων. Γι' αυτό εξάλλου στην Χάρτα της Ελλάδος, το φύλλο επτά, παραθέτει και την εικόνα του αρχαίου θεάτρου. Στα «Ολύμπια»[13] του Μεταστάσιο απαριθμεί τα αθλήματα των Ολυμπιακών αγώνων της αρχαιότητας, όπου ακόμη παραθέτει και την πληροφορία ότι μερικά από αυτά τα αθλήματα στην εποχή του διατηρούνται στην Θεσσαλία και σε όλη την Ελλάδα. Προφανής ο σκοπός του Ρήγα, ήθελε να συνδέσει το παρόν με το ένδοξο παρελθόν, και να δημιουργήσει τα ανάλογα συναισθήματα στους αναγνώστες του, που θα ήταν απαραίτητα στην ανάπτυξη της επαναστατικής τους διάθεσης. Μάλιστα, βρίσκει ευκαιρία και με τα πιο έντονα τυπογραφικά στοιχεία τονίζει ιδιαίτερα τέσσερις φορές τη λέξη «Ελευθερία», φορτίζοντάς την με νόημα επαναστατικό. Επίσης, στο έργο του «Βοσκοπούλα των Αλπεων» του Μαρμοντέλ με έμφαση υπογραμμίζει τη ρήση «Ο ιερός της
+
[[Category:Ottoman Greece|Feraios, Rigas]]
πατρίδος έρως εμφωλεύει εις την καρδίαν και η καρδία δεν γηράσκει ποτέ», θέλοντας κατ' αυτόν τον τρόπο να τονίσει την προς την πατρίδα αφοσίωση των Ελλήνων.
 
 
 
 
 
2. Επαναστάτης. Ο Ρήγας, ως πραγματικός ηγέτης και επαναστάτης έδωσε προτεραιότητα στην ψυχική προετοιμασία των σκλαβωμένων, ώστε να πάρουν τα όπλα και να επαναστατήσουν κατά της Οθωμανικής τυραννίας. Ήθελε πρώτα να εξυψώσει το ηθικό τους και μετά να τους ωθήσει στον αγώνα της επανάστασης, όπου θα χρειαζόταν και τη ζωή τους ακόμη να θυσιάσουν. Προσπάθησε να δείξει στους συμπατριώτες του τη μεγάλη κληρονομιά, που είχαν από τους αρχαίους ΄Ελληνες, το μεγαλείο των ελληνικών πόλεων, την οικονομική και πολιτική τους δύναμη και την ανδρεία των προπατόρων τους.
 
 
 
Ο Ρήγας, όπως διαπιστώνεται από τα έργα του και τα ανακριτικά έγγραφα, χρησιμοποιεί δύο σημαντικά μέσα της επικοινωνίας: την εικόνα και την μουσική. Με τα μέσα αυτά θα μπορούσε να περάσει στους σκλαβωμένους τα μηνύματα που ήθελε και θα είχε όσο το δυνατόν καλλίτερα αποτελέσματα κατά την πραγματοποίηση του επαναστατικού του σχεδίου. Αναλυτικώτερα μπορούμε να δούμε ότι χρησιμοποίησε,
 
 
 
Α) ως εποπτικό υλικό την Εικόνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, το βιβλίο Νέος Ανάχαρσις και τη Χάρτα της Ελλάδος.
 
 
 
Β) και για τραγούδι τον Θούριος και τον Ύμνο Πατριωτικό.
 
 
 
 
 
Αποκαλυπτικά είναι τα όσα γράφει ο υπουργός Αστυνομίας της Αυστρίας για την επαναστατική μέθοδο και τακτική του Ρήγα: «Ως προπαρασκευαστικόν μέσον προς τον σκοπόν τούτον (δηλ. τον στρατιωτικό και επαναστατικό) συνέταξε και διέδωσεν ο Ρήγας σφόδρα επαναστατικόν τραγούδι, τον Θούριον ύμνον, ητοίμασε χάρτας της Ελλάδος και των γειτονικών χωρών, εκ των οποίων είς απετελείτο από 12 φύλλα. Ετύπωσε δε μέγα αριθμόν αντιτύπων, μετέφρασεν ελληνιστί το τέταρτον μέρος του βιβλίου Ανάχαρσις με πολιτικάς σημειώσεις και τον Ηθικόν Τρίπουν. Εξέδωκεν εικόνας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, με παρατηρήσεις περί της ανδρείας του... με την πρόθεσιν να κάμη εις τους Έλληνας την αντίθεσιν μεταξύ της παλαιάς και της σημερινής καταστάσεως»[14].
 
 
 
Ο Ρήγας, εφαρμόζοντας το συγκεκριμένο επαναστατικό του σχέδιο, τυπώνει το 1797 σε ένα φύλλο την εικόνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου[15], που πλαισιώνεται από τις μορφές των τεσσάρων στρατηγών του, τον Αντίγονο, τον Σέλευκο, τον Κάσσαδρο και τον Πτολεμαίο. Επίσης και τις τέσσερες παραστάσεις, όπως τις μνημονεύει, από τα κατορθώματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου: «1. την θριαμβευτικήν είσοδό του εις την Βαβυλώνα, 2. Την φυγήν των Περσών εις τον Γρανικόν ποταμόν, 3. Την ήτταν του Δαρείου και 4. Την φαμιλίαν του νικημένου τούτου βασιλέως εις τους πόδας του Αλεξάνδρου». Μάλιστα, ο Ρήγας υπογραμμίζει ότι ο Μ. Αλέξανδρος «εχάλασε την αυτοκρατορίαν των Περσών εις την Ασίαν και Αφρικήν».
 
 
 
 
 
Με την έκδοση αυτή ίσως ο Ρήγας θα εξέφραζε τους πόθους πολλών Ελλήνων. Να τι έγραφε ο εκ Ζαγοράς Πηλίου καταγόμενος έμπορος Ιωάννης Πρίγκος[16], ο οποίος ποθούσε την ανύψωση της μόρφωσης στην πατρίδα του, γι' αυτό και έστειλε από την Ολλανδία βιβλία για τη Σχολή της Ζαγοράς και με πόνο στη τελευταία σελίδα του βιβλίου του Αρριανού, «Αναβάσεως Αλεξάνδρου» έγραφε: «Ανάστησε, Θεέ μου, έναν Αλέξανδρον Μακεδόνα να ελευθερώσει την αθλίαν Ελλάδα μας»[17]. Επίσης στο Χρονικό του Αμστερνταμ σημείωνε πάλι: «Ασήκωσε, Θεέ μου, έναν άλλον Αλέξανδρον, ως ποτε εκείνος τους Πέρσας έδιωξε από την Ελλάδα, έτζι και αυτόν τον τύραννο να τον διώξη, να λάμψη πάλε η χριστιανοσύνη στους τόπους της Ελλάδος καθώς και πρώτα»[18].
 
 
 
 
 
Τονίζουμε ότι σε μια εποχή κατά το 1797 θριάμβου του Ναπολέοντα Βοναπάρτη, ο οποίος είχε καταλύσει και την Βενετική εξουσία και όλοι τον υμνούσανε ως ελευθερωτή των λαών, ο Ρήγας δεν έγραψε υπέρ του ούτε μια λέξη ούτε ένα στίχο, όπως έκαναν άλλοι Έλληνες[19], ο Κοραής, ο Περραιβός ο Μαρτελάος κ. ά. Αντίθετα, αυτήν την εποχή ο Ρήγας τύπωνε την εικόνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου τονίζοντας την ανδρεία του και προσφέροντάς τον ως πρότυπο στους Ελληνες, για την πορεία της ελευθερώσεώς τους, πως μόνοι τους θα την αποκτήσουν, χωρίς να προσβλέπουν στη βοήθεια των ξένων.
 
 
 
Επίσης, ο Ρήγας μετέφρασε το μεγαλύτερο μέρος από τον τέταρτο τόμο Νέος Ανάχαρσις, έργο του Γάλλου συγγραφέως J. J. Barthelemy, (1716-1795), και τον εξέδωσε την ίδια χρονιά, το 1797. Την έκδοση εμπλούτισε με πολλές υποσημειώσεις και παρατηρήσεις, όπου τονίζει στους Ελληνες την αρχαία δόξα και την σημαντική καταγωγή τους. Αξίζει να αναφερθεί το πώς έκριναν οι ανακριτικές αρχές της Αυστρίας την αξία της ελληνικής αυτής έκδοσης, η οποία τόνιζε το πνεύμα της ελευθερίας των Ελλήνων. ΄Εγραφε, στις 29 Δεκεμβρίου 1797, ο υπουργός Αστυνομίας Pergen στον αυτοκράτορά του Φραγκίσκο: «Ο Νέος Ανάχαρσις εφαίνετο όλως διόλου κατάλληλος να δείξη εις το ελληνικόν έθνος, ποίον μέγεθος κατείχε άλλοτε η πατρίς του». Και ο υπουργός χαρακτηριστικά συνεχίζει για την σημασία του βιβλίου, που διάλεξε ο Ρήγας, για την αφύπνιση των σκλαβωμένων, γι' αυτό και απαγόρευσε μόνο την ελληνική μετάφραση και όχι τις εκδόσεις του βιβλίου στα γαλλικά και γερμανικά: «Αν και το βιβλίον ταξείδια του Αναχάρσιδος εις την γαλλικήν και εις την γερμανικήν
 
μετάφρασιν δεν είναι απηγορευμένον, εν τούτοις άλλως έχει ως προς την ελληνικήν μετάφρασιν, η οποία φαίνεται ότι είναι προωρισμένη μόνον πρός τούτο, να εξεγείρη δηλαδή το πνεύμα της ελευθερίας εις τους Ελληνας». Και συμπληρώνει «Δια τούτο έδωκα εντολήν εις την Αστυνομίαν να κατάσχουν όλα τα ήδη τυπωμένα ή ακόμη τυπούμενα μέρη του βιβλίου τούτου»[20].
 
 
 
Ενα τρίτο σημαντικό εποπτικό μέσο για την προώθηση των σκοπών του ήταν ο σχεδιασμός και η έκδοση της Χάρτας της Ελλάδος[21]. Αποτελείται από δώδεκα φύλλα, τα οποία άν συνενωθούν στην αρμόζουσα θέση σχηματίζεται τότε ένας μεγάλος χάρτης της Ελλάδος και του Βαλκανικού χώρου, διαστάσεων περίπου δύο επί δύο μέτρων. Η έκδοσή της εντυπωσίασε τους ειδικούς χαρτογράφους και τους μορφωμένους Ελληνες της Βιέννης και του Ελλαδικού χώρου. Μάλιστα, όπως και ο υπουργός της Αστυνομίας Pergen έγραφε προς τον αυτοκράτορα της Αυστρίας, ο Ρήγας με τη Χάρτα του ήθελε να προπαρασκευάσει το επαναστατικό του σχέδιο και να παραστήσει «το μεγαλείον της Ελλάδος»[22]. Την εμπλούτισε με τοπογραφικά διαγράμματα σημαντικών ιστορικών τόπων και γεγονότων της αρχαιότητος: της Ολυμπίας, της Σπάρτης, της Σαλαμίνος, των Αθηνών, των Δελφών, των Πλαταιών, των Θερμοπυλών. Αλλά όμως καταχωρίζει και το τοπογραφικό διάγραμμα της γενέτειράς του, του Βελεστίνου[23], όπου καταγράφει τις αρχαιότητες που είχε δεί και ψηλαφίσει στα νεανικά του χρόνια. Προσ
 
φέρει ακόμη και ένα μήνυμα, πως ο καθένας θα πρέπει να αναδεικνύει τα ιστορικά στοιχεία του τόπου του[24].
 
 
 
Μάλιστα, ο Ρήγας άρχισε την έκδοση της Χάρτας του με την επιπεδογραφία της Κωνσταντινουπόλεως, Βιέννη 1796, που αποτελεί το πρώτο φύλλο της, παραθέτοντας και έξι νομίσματα της. Τα τρία είναι της αρχαίας και τα τρία της βυζαντινής εποχής. θέλοντας ίσως έτσι να δείξει τη συνέχεια του Ελληνισμού. Μάλιστα στο τελευταίο του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου σημειώνει δίπλα ο Ρήγας «Και εδουλώθημεν». Ομως, ενδιαφέρον παρουσιάζει η παράσταση του κοιμισμένου λιονταριού, όπου στη ράχη του βρίσκονται τα σύμβολα της σουλτανικής εξουσίας, ενώ στα πόδια εναποτίθεται οριζόντια το ρόπαλο του Ηρακλέους. Με τη συμβολική αυτή παράσταση ο Ρήγας προσφέρει μήνυμα αισιοδοξίας στους σκλαβωμένους Ελληνες και τους άλλους λαούς των Βαλκανίων. Θέλει να πεί πως όταν ξυπνήσουν από την κατάσταση της σκλαβιάς και ενθουσιασθούν από το επαναστατικό του κήρυγμα, θα αρπάξουν τα αρματα - το ρόπαλο - και θα συντρίψουν την οθωμανική τυραννία, δημιουργώντας στη θέση της τη δημοκρατική πολιτεία, τη Νεά Πολιτική Διοίκηση.
 
 
 
 
 
Επίσης το ρόπαλο το βρίσκουμε στον τίτλο της Χάρτας του στην πάλη του Ηρακλή με τη Αμαζόνα. Θεωρούμε ότι είναι σημαντική για το μήνυμά της η παράσταση του γυμνόποδα Ηρακλή με το ξύλινο ρόπαλο, σύμβολο της ελληνικής πνευματικής δύναμης, που παλεύει με την έφιππο Αμαζόνα, της οποίας ο σιδερένιος διπλός πέλεκυς, σύμβολο της Περσικής Ασιατικής δύναμης, δηλ. της
 
 
 
 
 
Η συμβολική παράσταση στον τίτλο της Χάρτας της νίκης του ροπαλοφόρου Ηρακλή - σύμβολο της ελληνικής πνευματικής δύναμης, επί της εφίππου Αμαζόνος - σύμβολο της Περσικής, Ασιατικής δύναμης.
 
 
 
 
 
δύναμης των αρμάτων, της ύλης, είναι τσακισμένος. Ο Ρήγας με τους συμβολισμούς του αυτούς, τους οποίους αναγράφει και στον πίνακα «Εξήγησις των σημείων της Χάρτας», του τρίτου φύλλου, προσφέρει μήνυμα αισιοδοξίας στους σκλαβωμένους, πως στον αγώνα της επανάστασης θα νικήσει, τελικά, η ελληνική ηθική δύναμη, αν πορευτούν με τις αρετές του Ηρακλή: αποφασιστικότητα, αφοσίωση στα ιδεώδη, πίστη στο καθήκον, και υπεράσπιση του δικαίου.
 
 
 
 
 
Πρέπει να τονίσουμε ότι το «ρόπαλο του Ηρακλέους» αποτελεί σημαντικό στοιχείο στην επαναστατική σκέψη του Ρήγα. Εχει συμβολική δυναμική ανά τους αιώνες, ενώ αλλάζουν οι αντίπαλες δυνάμεις. Πρώτα ήταν η περσική με τον διπλό πέλεκυν και μετέπειτα η οθωμανική με την ημισέληνο. Ετσι η Ελληνική δύναμη, που συμβολίζεται με το ρόπαλο, αντιπαλαίει ανά τους αιώνες με τον βαρβαρισμό. Στη Χάρτα του ο Ρήγας παραθέτει το ρόπαλο και τον πέλεκυν τσακισμένο στις ναυμαχίες Σαλαμίνος και Μυκάλης και στις μάχες Μαραθώνος και Γραννικού ποταμού. Ακόμη μνημονεύει το ρόπαλο στα νομίσματα Ζακύνθου, Θηβών, Κωνστάντζας, Μανγγάλιας, Νικοπόλεως, και Φθιώτιδος Θεσσαλίας. Επίσης με το ρόπαλο συμβολίζει στην αρχή του πάνω περιθωρίου του δεκάτου φύλλου, την ελληνική πνευματική δύναμη καταχωρίζοντας αλφαβητικά, αρχίζοντας μάλιστα με τον ΄Αδμητο των Φερών, εκατόν δεκατέσσερα ονόματα μεγάλων ανθρώπων της αρχαιότητος, που έζησαν σε διάφορες εποχές από τον ενδέκατο αιώνα π. Χ. μέχρι το πρώτο αιώνα μ.Χ. Θα ήθελε έτσι να δείξει στους σύγχρονούς το
 
υ ΄Ελληνες την πολύχρονη ιστορική πνευματική διαδρομή των προγόνων τους.
 
 
 
Ο Ρήγας με τις παραστάσεις αυτές στη Χάρτα του προσδίδει διαχρονική σημασία στο ρόπαλο του Ηρακλέους. Με αυτό δεν χαρακτηρίζει μόνο την αρχαία ελληνική δύναμη, αλλά την σημασία του την εκτείνει και μέχρι την εποχή του. Γι' αυτό εξ άλλου στο Σύνταγμά του θέτει ως σύμβολο στη τρίχρωμη σημαία του κράτους του και το ρόπαλο του Ηρακλέους.
 
 
 
Το «ρόπαλο του Ηρακλέους» εντοπίσθηκε για πρώτη φορά και στους χάρτες Βλαχίας και Μολδαβίας. Κάτω από τις προσωπογραφίες των Ηγεμόνων ο Ρήγας έθεσε τους θυρεούς των Ηγεμονιών, τον αετό και τη κεφαλή βοδιού, τα σύμβολα δηλαδή των ηγεμονιών Βλαχίας και Μολδαβίας[25],. Μάλιστα τους θυρεούς αυτούς τους έθεσε λοξά, σα παραριγμένους και κάτω από αυτούς έβαλε οριζόντια το ρόπαλο του Ηρακλέους. Συμβολική με νόημα παράσταση, όπως και στο πρώτο φύλλο της Χάρτας της Ελλάδος. Με την επανάστασή του Ρήγα οι σκλαβωμένοι θα αδράξουν το ρόπαλο- τα άρματα- θα διώξουν τον τύραννο Σουλτάνο και θα ανορθώσουν τα σύμβολα των Επαρχιών της Βλαχίας και Μολδαβίας στο δημοκρατικό του κράτος.
 
 
 
Ο Ρήγας έθεσε τις προσωπογραφίες των Ηγεμόνων στους χάρτες Βλαχίας και Μολδαβίας για να παραπλανήσει την αυστριακή αστυνομία και να λάβει την άδεια εκτυπώσεως. Δεν μπορεί να ευσταθεί η άποψη ότι ήταν παραγγελία των ηγεμόνων, όπως υποστηρίχθηκε στις ανακρίσεις[26], και τούτο διότι στην περίπτωση αυτή τα σύμβολά τους, οι θυρεοί, θα ήταν όρθια, όπως αρμόζει σε σύμβολα, και βλέπουμε σε σχετικές άλλες παραστάσεις, και όχι όπως τα έβαλε ο Ρήγας σα να είναι πεταμένα, παραριγμένα.
 
 
 
Με τον εντοπισμό του «ροπάλου του Ηρακλέους» στους χάρτες Βλαχίας και Μολδαβίας η σημασία του σημαντικού αυτού συμβολικού στοιχείου στην επαναστατική σκέψη του Ρήγα εκτείνεται πλέον σε όλο το κράτος του. Και οι χάρτες αυτοί εντάσσονται στο επαναστατικό του σχέδιο. Είναι πολιτικοί χάρτες του κράτους του, των Επαρχιών Βλαχίας και Μολδαβίας, διαιρεμένες σε τοπαρχίες, όπως και η Χάρτα της Ελλάδος. Σημειώνουμε ότι μέχρι τώρα δεν ήταν δυνατόν να κατανοηθεί από τους ιστορικούς συγγραφείς η σκοπιμότητα έκδοσης των χαρτών Βλαχίας και Μολδαβίας . Να προσθέσουμε ότι ο Ρήγας σχεδίαζε, έχουμε πληροφορία, να τυπώσει λεπτομερείς χάρτες και για τη Βουλγαρία και την Ιλλυρία-Σερβία.
 
 
 
 
 
Ο Ρήγας Βελεστινλής, για να πετύχει την μετάδοση του επαναστατικού μηνύματός του στους σκλαβωμένους και να τους εμψυχώσει στην απόφασή για επανάσταση, εκτός από το εποπτικό υλικό, χρησιμοποίησε και τη μουσική. Συγκεκριμένα συνέθεσε τον παιάνα με τίτλο «Θούριος», που αρχίζει με τον στίχο «Ως πότε παλληκάρια». Ας σημειωθεί ότι η λέξη θούριος, που είναι από το ρήμα θρώσκω, σημαίνει ορμητικός, μαινόμενος, πολεμικός, δεν ήταν σε χρήση στην εποχή του και ο Ρήγας, την δανείζεται από τους Αττικούς ποιητές[27]. Εκτοτε καταγράφεται στο νεοελληνικό λεξιλόγιο, γίνεται πλέον πασίγνωστος και συνώνυμος με την επανάσταση.
 
 
 
Ο Θούριος είναι με απλά λόγια γραμμένος, για να είναι κατανοητός από τον λαό και δεν χρειάζονται υποσημειώσεις και επεξηγήσεις όπως άλλες συνθέσεις της εποχής του. Γρήγορα διαδόθηκε σε χειρόγραφη μορφή. Πέρασε βουνά και κάμπους, πολιτείες και χωριά στεριές και θάλασσες του Βαλκανικού χώρου εμψυχώνοντας τους σκλαβωμένους στον τιτάνιο του πολέμου αγώνα[28]. Ο Ρήγας τονίζει τη σημασία της ελευθερίας, ως πρώτιστου αγαθού του ανθρώπου, που είναι και πάνω από τη ζωή. Διακηρύσσει πως είναι προτιμότερη μιάς ώρας ελεύθερη ζωή παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή. Είναι η εμπειρία των σαράντα χρόνων της ζωής του. Στους στίχους διεκτραγωδεί την θλιβερή κατάσταση των σκλαβωμένων, την αβεβαιότητα της ζωής και της περιουσίας από τις αυθαιρεσίας της οθωμανικής εξουσίας,
 
 
 
«ζωήν και πλούτον χάνουν, χωρίς καμμιά ΄φορμή» (Θούριος, στίχ. 20).
 
 
 
 
 
Ως πραγματικός επαναστάτης, ακόμη, προσπαθεί να συνενώσει τους λαούς των Βαλκανίων να αρπάξουν τα όπλα και να ριχθούν στον ιερό αγώνα της επανάστασης, εναντίον του κοινού τυράννου[29]. Γι΄ αυτό διακηρύσσει,
 
 
 
«Βουλγάροι κι Αρβανίτες, Αρμένοι και Ρωμιοί,
 
 
 
αράπηδες και άσπροι, με μιά κονή ορμή,
 
 
 
για την Ελευθερίαν να ζώσωμεν σπαθί
 
 
 
πως είμεθ΄ αντριωμένοι, παντού να ξακουσθή» (Θούριος, στίχ. 45-48).
 
 
 
 
 
Ακόμη ο Ρήγας Βελεστινλής αναδεικνύεται ρεαλιστής επαναστάτης και για κάτι άλλο σημαντικό. Προετοίμαζε το κίνημά του για μία μεθοδευμένη επανάσταση των Ελλήνων και των άλλων Βαλκανικών λαών, η οποία θα στηρίζεται στις ντόπιες δυνάμεις και όχι στη βοήθεια των δυνάμεων της «Ανατολής» και της «Δύσης» της εποχής του. Γνώριζε καλά ότι οι ξένες δυνάμεις θα εξυπηρετούσαν τα δικά τους συμφέροντα. Γι? αυτό και στα επαναστατικά του κείμενα, στην Επαναστατική Προκήρυξη, στον Θούριό του, δεν απευθύνει έκκληση στις μεγάλες δυνάμεις για βοήθεια στη σχεδιαζόμενη επανάσταση του. Πρωτόγνωρη τακτική, που για πρώτη φορά απαντιέται. Μέχρι τότε οι σκλαβωμένοι προσβλέπανε στη βοήθεια των ξένων δυνάμεων για την αποτίναξη της τυραννίας και την απόκτηση της ελευθερίας τους.
 
 
 
 
 
3. Πολιτικός νους. Ο Ρήγας Βελεστινλής με το επαναστατικό του κείμενο «Νέα Πολιτική Διοίκησις» αναδεικνύεται πολιτικός νούς. Πρώτα-πρώτα συνέταξε κατά τον σχεδιασμό της επανάστασής του την Επαναστατική Προκήρυξη. Είναι κείμενο το οποίο θα διαμοίραζε και θα διακήρυχνε σε όλα τα έθνη το δίκαιον της επανάστασής του. Είναι μία πολύ σωστή πολιτική ενέργεια, μεθοδευμένη κίνηση για να υποστηρίξει τα δίκαια του αγώνα των σκλαβωμένων. Στη συνέχεια είχε την πρόνοια να συντάξει σε μία εποχή σκλαβιάς και τυραννίας το πρώτο Καταστατικό Πολιτειακό Χάρτη του Ελληνισμού με το όνομα «Νέα Πολιτική Διοίκησις», όπου περιέχονται τα Δίκαια του Ανθρώπου και το Σύνταγμα. Πίστευε ότι η αναρχία είναι μορφή τυραννίας[30], όπως γράφει και στον Θούριό του, στίχο 27, «Γιατί κ' η αναρχία ομοιάζει τη σκλαβιά», γι' αυτό και προσπάθησε να συντάξει τον καταστατικό χάρτη πριν από την έκρηξη της επανάστασής του, πριν από την κάθοδό του στην Ελλάδα. Κατ' αυτόν τον τρόπο οι επαναστατημένοι Ελληνες και οι άλλοι Βαλκανικοί λαοί θα είχαν έτοιμο ένα σ
 
χέδιο για να το ψηφίσουν και να κυβερνηθεί δημοκρατικά η νέα του πολιτεία, που θα αντικαταστούσε την οθωμανική τυραννία.
 
 
 
Στη Νέα Πολιτική Διοίκηση του Ρήγα διακηρύσσονται η ισότητα των πολιτών έναντι των νόμων, η ατομική και εθνική ελευθερία, η ελευθερία έκφρασης των ιδεών, των θρησκευτικών πεποιθήσεων, των συγκεντρώσεων, η ελευθερία του τύπου, η ασφάλεια των πολιτών, το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, η κατάργηση της δουλείας, η αντίσταση στη βία και αδικία κ. ά. Ωστόσο, ο Ρήγας πρόσθεσε και πολλά δικά του κείμενα στο Γαλλικό Σύνταγμα του 1793, το οποίο μετέφρασε και είχε ως πρότυπο. Ενδεικτικά μνημονεύονται η υποχρεωτική εκπαίδευση όχι μόνο των αγοριών αλλά και των κοριτσιών (Δίκαια του Ανθρώπου, άρθρο 22), διάταξη που για πρώτη φορά καταχωρίζεται σε Σύνταγμα, η στρατιωτική άσκηση των γυναικών, θεωρούμενος ίσως ως ο εισηγητής της ισότητας ανδρών και γυναικών στην εποχή του. Η προστασία των πολιτών από την τοκογλυφία, η υπεράσπιση της δημοκρατίας από εκείνους που την επιβουλεύονται κ. ά.
 
 
 
Ο Ρήγας κατόρθωσε, ωστόσο, με το Σύνταγμά του να αποδώσει στα ελληνικά τους νέους νομικούς, πολιτικούς, οικονομικούς όρους που εισάγονταν με τη Νέα Πολιτική Διοίκηση. και ακόμη να χρησιμοποιήσει λέξεις και όρους, που για πρώτη φορά καταγράφονται στο ελληνικό λεξιλόγιο: «κοινωνική νομοθεσία», «πολιταρχία», «ψηφιστής», «επιθεωρητής», «ονοματίζω», «ονομάτισις», «ονοματισμός», «σιγουρότης», «εγκάλεσις», «Νομοδοτικόν[31] Σώμα», «πληρεξούσιος», «πληρεξουσιότης»[32].
 
 
 
Το ενδιαφέρον του Ρήγα να συντάξει ένα Σύνταγμα για τους σκλαβωμένους, οι οποίοι θα επαναστατούσαν και θα δημιουργούσαν την νέα πολιτειακή πραγματικότητα, κατατάσσει το σχεδιαζόμενο κίνημα του στην κατηγορία της επανάστασης και όχι της εξέγερσης, στην οποία συνήθως δεν υπάρχει μέριμνα για την μελλοντική πορεία των εξεγερμένων.
 
 
 
΄Ενα ακόμη στοιχείο το οποίο δείχνει την πολιτική σκέψη του Ρήγα αποτελεί το γεγονός ότι είχε την πρόνοια να ετοιμάσει έναν πολιτικό χάρτη με τις διοικητικές διαιρέσεις σε τοπαρχίες και επαρχίες του κράτους του, που ήθελε να δημιουργήσει μετά την επανάσταση, για να είναι σε θέση να διεξαχθούν ψηφοφορίες με σκοπό την εκλογή των αντιπροσώπων, των βουλευτών. Συγκεκριμένα τύπωσε για τον σκοπό αυτό τη μεγάλη δωδεκάφυλλη «Χάρτα» και τους χάρτες Βλαχίας και Μολδαβίας, που αποτελούν τους πολιτικούς χάρτες του κράτους του με σύνορα και πολιτική διαίρεση σε τοπαρχίες και επαρχίες, όπως έχουν δείξει οι πρόσφατες έρευνες μας κατά την επανέκδοσή τους και τη σύνταξη των Ευρετηρίων τους. Πρώτη φορά ένας τόσο μεγάλος χάρτης του βαλκανικού χώρου είχε συνταχθεί από τον Ρήγα[33].
 
 
 
 
 
4. Στρατιωτικός νούς. Ο Ρήγας γνώριζε πολύ καλά ότι χωρίς την στρατιωτική επιτυχία της επανάστασής του δεν θα ήταν δυνατόν να πραγματοποιηθεί η πτώση του οθωμανικού δεσποτισμού και δεν θα ήταν δυνατόν να αποκτηθεί η πολυπόθητος ελευθερία και η δημιουργία της δημοκρατικής του πολιτείας. Γι΄ αυτό το λόγο κατά τον σχεδιασμό και την προετοιμασία της επανάστασής του γνώριζε ότι Α) θα ήταν απαραίτητη η στρατιωτική εκπαίδευση των Ελλήνων και ότι Β) θα πρέπει η έναρξη της επανάστασης να γίνει με προετοιμασία και επιτελικό σχεδιασμό.
 
 
 
Α). Ο Ρήγας ήξερε ότι οι μόνοι εμπειροπόλεμοι πληθυσμοί του ελληνικού χώρου ήταν οι Μανιάτες και οι Σουλιώτες και οι διάσπαρτοι κλεφταρματωλοί. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού ήταν απαίδευτο στην πολεμική τέχνη. Κατ' αυτόν τον τρόπο δεν θα ήταν δυνατόν οι επαναστατημένοι πληθυσμοί των σκλαβωμένων να αντιπαλαίσουν στα εξασκημένα στρατεύματα του σουλτάνου, αν δεν εκπαιδεύονταν στην σύγχρονη πολεμική τέχνη. Γι΄ αυτό το λόγο, ο Ρήγας είχε την πρόνοια, πριν κατέβει στην Ελλάδα, να μεταφράσει ένα βασικό εγχειρίδιο στρατιωτικής τέχνης του γνωστού Αυστριακού στρατάρχη von Khevenhueller (1683-1744), το «Στρατιωτικόν Εγκόλιον». Θα ήταν βασικό εγχειρίδιο της εκπαίδευσης των επαναστατών στην πολεμική τέχνη. Επί πλέον η στρατιωτική εκπαίδευση, σύμφωνα με τις οδηγίες του διασήμου ευρωπαίου στρατηγού, θα επιδρούσε και ψυχολογικά στους σκλαβωμένους, που θα επαναστατούσαν. Θα τόνωνε το ηθικό τους, ότι στον πόλεμο, που θα άρχιζαν θα ήταν εξασκημένοι όπως και οι αντίπαλες στρατιωτικές δυνάμεις του σουλτάνου.
 
 
 
Το πόσο προνοητικός και στρατιωτικός νους ήταν ο Ρήγας γι' αυτήν του την ενέργεια, επιβεβαιώνεται από εκείνα που γράφει, στα 1806, ο Ανώνυμος ο ΄Ελλην στην «Ελληνική Νομαρχία» του για την ανάγκη έκδοσης βιβλίου με στρατιωτικούς κανόνες. Χαρακτηριστικά σημειώνεται ότι «των αρμάτων η επιστήμη είναι διεξοδικωτάτη και χρειάζεται έν πόνημα όχι μικρόν περί αυτής, δια το οποίον οι νυν Έλληνες μεγάλην χρείαν έχουσι. Και άμποτες κανένας φιλογενής να το κατορθώση, δια να μάθωσιν όλοι πόσον η τέχνη του πολέμου είναι μεγάλη»[34]. Και ο Ρήγας ήδη από το 1797, θέλοντας να ξεκινήσει την επανάστασή του, είχε την προνοητικότητα να μεταφράσει και να εκδώσει το βιβλίο της στρατιωτικής εκπαίδευσης των σκλαβωμένων επαναστατών στην πολεμική τέχνη.
 
 
 
Β). Σχετικά τώρα με τον στρατιωτικό σχεδιασμό της επανάστασής του, έχει σημασία να τονίσουμε αυτά που γράφουν τα ανακριτικά έγγραφα. Είχε προγραμματίσει την έκρηξη της επανάστασής του από τους τότε ένοπλους στρατιωτικούς ελληνικούς πληθυσμούς, τους Μανιώτες και τους Σουλιώτες. Συγκεκριμένα, μετά την κάθοδό του στην Ελλάδα θα κατευθυνόταν στη Μάνη, και θα προχωρούσε στην επανάσταση της Πελοποννήσου. Στη συνέχεια με την παράλληλη σταρατιωτική εκπαίδευση των επαναστατημένων Ελλήνων στην πολεμική τέχνη σύμφωνα με το «Στρατιωτικόν Εγκόλπιον», θα προχωρούσε πρός τους Σουλιώτες και σα σε τόξο θα συνέχιζε στις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδος και των άλλων Βαλκανικών λαών. Χαρακτηριστική είναι η «Εκθεσις της Αστυνομικής Διευθύνσεως περί της γενομένης ανακρίσεως των φυλακισθέντων Ελλήνων» προς το υπουργείον Αστυνομίας και προς τον αυτοκράτορα της Αυστρίας όπου σχετικά αναφέρει ότι «Ο Ρήγας Βελεστινλής...ανέλαβε το ταξείδι του μόνον με την πρόθεσιν να πραγματοποιήση επανάστασιν δια του σχεδίου του, το οποίον συνίστατο εις την απόφασιν να μεταβή εις Μορέαν προς τους εκεί ανταρτικούς Έλληνας Μανιάτας, να κερδίση την εμπιστοσύνην των, τη βοηθεία των να ελευθερώση την χερσόνησον της Πελοποννήσου, τους Μανιάτας να ενώση με άλλους επαναστάτας Ελληνας, τους Κακοσουλιώτας λεγομένους, με τας ηνωμένας αυτάς δυνάμεις να προχωρήση περαιτέρω προς ανατολάς και έπειτα να ελευθερώση τα τουρκικάς επαρχίας Μακεδονίαν, Αλβανίαν και κυρίως Ελλάδα, και τας άλλας επαρχίας δια της γενικής επαναστάσεως τοσούτω ευκολώτερον, καθόσον κατά την γνώμην του όλοι οι Ελληνες ήσαν ωπλισμένοι, με τρόφιμα εφωδιασμένοι και θα ήτο εύκολο να έχουν χρήματα από πλούσια μοναστήρια»[35].
 
 
 
Η επιτελική αυτή τακτική της επανάστασης του Ρήγα αποδείχθηκε σωστή με την επικράτηση, στη συνέχεια, της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Επικράτησε στην Πελοπόννησο, και όχι στην αρχική έναρξή της στις παραδουνάβιες περιοχές, τις οποίες ο Ρήγας τις γνώριζε θαυμάσια, διότι εκεί ζούσε. Αλλο ένα στοιχείο, που δείχνει ότι είχε επιτελικές στρατιωτικές ικανότητες γι' αυτό και τονίζουμε ότι ο Ρήγας ήταν και στρατιωτικός νούς.
 
 
 
 
 
5. Μάρτυρας. Ο Ρήγας είχε πάρει διαβατήριο από τις Αυστριακές αρχές για να μεταβεί στην Τεργέστη και από εκεί να κατέβει στην Ελλάδα. Η Αυστριακή Αστυνομία δεν είχε αντιληφθεί το παραμικρό από την πεναστατική δράση του Ρήγα στην Βιέννη. Τέλειος συνωμότης. Όμως ένας τυχάρπαστος Ελληνας έμπορος τον πρόδωσε στην αυστριακή αστυνομία της Τεργέστη. Και όταν ο Ρήγας καταφθάνει στο ξενοδοχείο τον περίμεναν και τον συνέλαβαν. Ο Ρήγας εκμηδένισε όλο το σύστημα παρακολούθησης της Αυστριακής Αστυνομίας. Γι' αυτό και κατατρόμαξαν από το γεγονός της επαναστατικής κίνησης του Ρήγα. Ακόμη και ο ίδιος ο αυτοκράτορας Φρασκίσκος παρακολουθούσε την πορεία των ανακρίσεων.
 
 
 
Με την κατηγορία όμως ότι είχε καταστρώσει επαναστατικό σχέδιο για την κατάλυση της οθωμανικής τυραννία και την απελευθέρωση της Ελλάδος και των άλλων Βαλκανικών λαών, ο Ρήγας οδηγήθηκε στη φυλακή. Με σίδερα στα πόδια και στα χέρια, όπως γράφουν τα σχετικά έγγραφα, και μαρτύρια έξι μηνών, χωρίς να δικασθεί από την Αυστριακή Δικαιοσύνη. Δεν ήταν δυνατόν να στοιχειοθετηθεί κατηγορία εναντίον του Ρήγα μια και οι ενέργειές του δεν στρέφονταν εναντίον της νομιμότητας του κράτους της Αυστρίας. Γι΄ αυτό και καταβλήθηκε προσπάθεια από τον υπουργό της Αστυνομίας να μην δικασθεί από τα ποινικά δικαστήρια, γιατί ο Ρήγας και οι σύντροφοί του θα απαλλάσσονταν από τους δικαστές. Παραδόθηκε από τους Αυστριακούς στον Τούρκο καϊμακάμη του Βελιγραδίου. Τέλος στραγγαλίσθηκε τον Ιούνιο του 1798 στον πύργο Νεμπόϊζα του Βελιγραδίου, που βρίσκεται δίπλα στον Δούναβη, μαζί άλλους επτά Συντρόφους του. Πιστός στο καθήκον για τα ιδανικά της ελευθερίας και των «Δικαίων του Ανθρώπου».
 
 
 
Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του Κοραή, ο οποίος εκείνες τις μέρες στην Αδελφική Διδασκαλία, 1798, σελ. IV-V, έγραφε μεταξύ των άλλων ότο «του αθώου αίματος η έκχυσις αύτη αντί του να καταπλήξη τους Γραικούς θέλει μάλλον τους παροξύνει εις εκδίκησιν».
 
 
 
 
 
6. Εθνεγέρτης. Ο Ρήγας χαρακτηρίζεται και εθνεγέρτης διότι με τον Θούριό του «Ως πότε παλληκάρια», τη Χάρτα του, το Σύνταγμά του συνέβαλε σημαντικά στην αφύπνιση των συνειδήσεων των σκλαβωμένων Ελλήνων για την επανάσταση. Τόνωσε το ηθικό τους, πως με τις δικές τους δυνάμεις θα αποκτήσουν την πολυπόθητη ελευθερία. Επί πλέον τους δίδαξε τον «τρόπον» με τον οποίο θα αποκτούσαν την ελευθερία, όπως χαρακτηριστικά γράφει ο στρατηγός Μακρυγιάννης στα 1836, «Μετά πολλούς αιώνας Ρήγας Βελεστινλής σπύρει τον σπόρον της ελευθερίας εις τους ΄Ελληνας και τους ενθαρρύνει οδηγών αυτούς τον τρόπον της απελευθερώσεως των. Οι Ελληνες ενθουσιασθέντες και ενθαρρυνθέντες από τους λόγους του Ρήγα έλαβον τα όπλα υπέρ της ελευθερίας»[36].
 
 
 
 
 
7. Οραματιστής μιας δημοκρατικής πολιτείας. Ο Ρήγας Βελεστινλής με την επανάσταση, που ετοίμαζε, των σκλαβωμένων Ελλήνων και των άλλων Βαλκανικών λαών, στη θέση της δεσποτικής οθωμανικής εξουσίας, οραματιζόταν να εγκαθιδρυθεί η «Νέα Πολιτική Διοίκησις», η δημοκρατική του πολιτεία. Ολοι οι συνυπόδουλοι λαοί «χωρίς εξαίρεσιν θρησκείας και γλώσσης», όπως τονίζει στο δεύτερο άρθρο του Συντάγματός του, θα απαρτίσουν την αντιπροσωπευτική πολιτεία, που θα φέρει τον τίτλο «Ελληνική Δημοκρατία», το πολιτικό πρότυπο του πολιτισμού των κλασσικών χρόνων, μοναδικό στην ιστορία των αιώνων και στις παραδόσεις των λαών. Η δημοκρατία ήταν για τον Ρήγα ένα πανανθρώπινο ιδανικό με υπερεθνικές διαστάσεις. Σχετικό κείμενο με τίτλο «Η δημοκρατική ενοποίηση του Βαλκανικού χώρου στο επαναστατικό σχέδιο του Ρήγα Βελεστινλή» έχουμε γράψει στον 10ο τόμο της «Ιστορίας των Ελλήνων», έκδοση Δομής, Αθήνα 2006, σελ. 556.
 
 
 
Οι κάτοικοι της νέας πολιτείας του Ρήγα θα ήταν ίσοι έναντι του νόμου, θα επικρατούσε ανεξιθρησκεία και σεβασμός της γλώσσας του κάθε λαού[37], που θα συμμετείχε στην δημοκρατική πολιτεία, θα νέμονταν τα καλά της δημοκρατικής διακυβερνήσεως, με ασφάλεια της ζωής και της περιουσίας των κατοίκων της. Ενα όραμα, το οποίο στις μέρες μας μετά από δύο αιώνες πάει να γίνει πραγματικότητα.
 
 
 
 
 
Συμπέρασμα
 
 
 
 
 
Διαπιστώθηκε ότι ο Ρήγας Βελεστινλής ήταν μία πολύπλευρη προσωπικότητα και είχε καταστρώσει ένα συγκεκριμένο επαναστατικό σχέδιο για την εξέγερση των σκλαβωμένων Ελλήνων και των άλλων Βαλκανικών λαών με σκοπό την ελευθερία και τη δημιουργία μίας δημοκρατικής πολιτείας στον Βαλκανικό χώρο. Πρώτα θέλησε να εξυψώσει το φρόνημα των σκλαβωμένων χρησιμοποιώντας την εικόνα και τη μουσική. Κατόρθωσε να αποφύγει την παρακολούθηση της Αυστριακής Αστυνομίας, όμως πριν περάσει τα σύνορά της, στην Τεργέστη, προδόθηκε από έναν τυχάρπαστο Έλληνα έμπορο[38]. Ο Ρήγας είχε συλλάβει ένα συγκεκριμένο στρατιωτικό σχέδιο για την έναρξη και επέκταση της επανάστασής του. Και ακόμη προνόησε για την μετά την επανάσταση λειτουργία μιας δημοκρατικής πολιτείας στο Βαλκανικό χώρο με την συνεργασία των λαών, που την απάρτιζαν. Συνοπτικά διαπιστώνεται ότι ο Ρήγας Βελεστινλής είναι μία από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες του Ελληνικού και Βαλκανικού χώρου: Διαφωτιστής, Επαναστάτης, Πολιτικός νούς, Στρατιωτικός νούς, Μάρτυρας, Εθνεγέρτης και
 
Οραματιστής μίας δημοκρατικής πολιτείας του Βαλκανικού χώρου.
 
 
 
 
 
[1] Παρατίθεται από τον Απόστολο Βακαλόπουλο, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τόμ. Δ΄, Τουρκοκρατία 1669-1812. Η οικονομική άνοδος και ο φωτισμός του Γένους, Θεσσαλονίκη 1973, σελ. 22.
 
 
 
 
 
[2] Σχετικά με το όνομα και την καταγωγή του Ρήγα Βελεστινλή βλ. Λέανδρου Βρανούση, Ρήγας, Βασική Βιβλιοθήκη, αρ. 10, Αθήνα [1954], σελ 266, υποσ. 1. Επίσης, Δημητρίου Καραμπερόπουλου, Όνομα και καταγωγή του Ρήγα Βελεστινλή, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 1997 και β΄ έκδ. 2000. Επισημαίνεται ότι στις Ισπανικές Εγκυκλοπαίδειες προστίθεται στο όνομά του Ρήγα Βελεστινλή και το όνομα «Κωνσταντίνος», κάτι που δεν είναι ιστορικά σωστό και θα πρέπει να γίνει η σχετική διόρθωση των λημμάτων τους. Ενδεικτικά βλ. Gran Enciclopedia Larousse, Editorial Planeta, , Barcelona 1990, τόμ. 10, p. 9455, «Rigas o Righas (Konstandinos)» και Enciclopedia Universal Ilustrata Eyropeo-Americana, 1926, tom., LI,p. 238. Μάλιστα, δεν αναγράφουν και το πραγματικό έτος γεννήσεως το 1757, αλλά το 1755 και 1753, αντίστοιχα.
 
 
 
 
 
[3] Λέανδρου Βρανούση, «Άγνωστα νεανικά χειρόγραφα του Ρήγα», Υπέρεια, τόμ. 2, Πρακτικά Β΄ Συνεδρίου «Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας»,(Βελεστίνο 1992), Αθήνα 1994, σελ. 563-576.
 
 
 
 
 
[4] «Νέος Ανάχαρσις», Βιέννη 1797, σελ. 133.
 
 
 
 
 
[5] Στο βιβλίο «Νέος Ανάχαρσις, σελ. 295, σε υποσημείωση ο Ρήγας αναφέρει ότι το 1788 βρισκόταν στό «Γγίργγιοβον» της Βλαχίας.
 
 
 
 
 
 
 
[6] Ο Ρήγας «τον ενεστώτα πόλεμον των τριών Ιμπερίων»μνημονεύει στην αφιέρωσή του «Φυσικής απάνθιμα», Βιέννη 1790, σελ. γ΄.
 
 
 
 
 
[7] Ρήγα Βελεστινλή, Σχολείον των ντελικάτων εραστών, Βιέννη 1790, επανέκδοση Αθήνα 1971, επιμ. Π. Πίστας, σελ. 186.
 
 
 
 
 
[8] Ρήγα Βελεστινλή, Φυσικής απάνθισμα, Βιέννη 1790, φωτομηχανική επανέκδοση με την προσθήκη ευρετηρίου (επιμ. Δημ. Καραμπερόπουλου), από την Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών Βελεστίνου Ρήγα, Αθήνα 1991 και τρίτη επανέκδοση Αθήνα 2000.
 
 
 
 
 
[9] Το «απλούν ύφος» της φυσικής του Ρήγα ακολούθησαν στη συνέχεια και οι φυσικές του Κων. Κούμα, Κων. Βαρδαλάχου και Δημ. Δρβάρεως (1812).
 
 
 
 
 
[10] Βλ. την ολοκληρωμένη μελέτη μας, Δημητρίου Καραμπερόπουλου, «Η Γαλλική «Encyclopedie» ένα πρότυπο του έργου του Ρήγα «Φυσικής απάνθισμα»», Ο Ερανιστής, τόμ. 21, 1997, σελ. 95-128.
 
 
 
 
 
[11] Δημ. Καραμπερόπολου, «Ιατρικές του Ρήγα Βελεστινλή στό έργο του «Φυσικής Απάνθισμα»», Υπέρεια, τόμ. 1, Πρακτικά Α΄ Συνεδρίου «Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας» (Βελεστίνο1986), Αθήνα 1990, σελ. 457-499.
 
 
 
 
 
[12] Δημ. Καραμπερόπουλου, «Η Γαλλική...», ό. π., σελ. 127. Μέχρι τώρα, δυστυχώς, δεν έχει γίνει διεξοδική μελέτη από ειδικούς, για να παρουσιασθεί ο αριθμός των νέων λέξεων, που έχουν εισαχθεί από τον Ρήγα Βελεστινλή στην ελληνική γλώσσα.
 
 
 
 
 
[13] Δημ. Καραμπερόπουλου, Ο Ρήγας μεταφραστής των Ολυμ,πίων του Μεταστάσιο, Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2001. Βάλτερ Πούχνερ, Ρήγα Βελεστινλή,Τα Ολύμπια. Μετάφραση του λιμπρέτου του Πιέτρο Μεταστασίου, Αθήνα 2000. Ρήγα Βελεστινλή, Ο Ηθικός Τρίπους, Βιέννη 1797, φωτομηχανική επανέκδοση Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, με επιμέλεια Δημ. Καραμπερόπουλου, Αθήνα 2001.
 
 
 
 
 
[14] Κων. Αμαντου, Ανέκδοτα έγγραφα περί Ρήγα Βελεστινλή, Αθήνα 1930, φωτομηχανική έκδοση από την Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, με την προσθήκη ευρετηρίου (επιμ. Δημ. Καραμπερόπουλου), Αθήνα 1997, σελ. 179-181.
 
 
 
 
 
[15] Η Ιστορική Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, Αθήνα 1998, ανατύπωσε στο ίδιο μέγεθος την εικόνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, από την πρωτότυπο έκδοση του Ρήγα, Βιέννη 1797. Επίσης την έκδοση της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2006 με τίτλο «Ο Μέγας Αλέξανδρος του Ρήγα Βελεστινλή», επιμέλεια-σχόλια Δημ. Καραμπερόπουλος.
 
 
 
 
 
[16] Βαγγ. Σκουβαράς, Ιωάννης Πρίγκος (1725;-1789). Η Ελληνική παροικία του ΄Αμστερνταμ. Η Σχολή και η Βιβλιοθήκη της Ζαγοράς, έκδοη της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας των Θεσσαλών, Αθήνα 1964.
 
 
 
[17] Βαγγ. Σκουβαράς, Ιωάννης Πρίγκος..., ό. π., σελ. 201.
 
 
 
 
 
[18] Ν. Ανδριώτης, «Το χρονικό του ΄Αμστερνταμ», Νέα Εστία, τόμ. 10, 1931, σελ. 846-853 και 914-920, και για το παράθεμα στη σελ. 852. Για τη συσχέτιση «Τούρκοι-Πέρσες» ενδιαφέρον έχει να αναφερθεί ακόμη ότι ήδη από τον 11ο αιώνα ο χρονικογράφος Ιωάννης Σκυλίτζης σημειώνει «ως είη πεπρωμένον καταστραφήναι το Τούρκων γένος υπό τοιαύτης δυνάμεως, οποίαν Αλέξανδρος έχων καταστρέψατο Πέρσας». Βλ. Αγνή Βασιλικοπούλου, ό. π., σελ. 424.
 
 
 
 
 
[19] Βλ. του Αδαμαντίου Κοραή, ΄Ασμα Πολεμιστήριον, 1800, σελ. 11, φωτοανατύπωση του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών / Ε.Ι.Ε, Αθήνα 1983. Επίσης, Χριστοφόρου Περαιβού, ΄Υμνος εγκωμιαστικός παρ' όλης της Γραικίας προς τον αρχιστράτηγον Μποναπάρτε, Κέρκυρα 1798, φωτοανατύπωση του Κέντρου Ερεύνης του Μεσαιωνικού και Νέου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών, Αθήνα 1998.
 
 
 
 
 
[20] Κων. Αμάντου, Ανέκδοτα έγγραφα..., ό. π., σελ. 33-35.
 
 
 
 
 
[21] Σχετικά βλ. Γεωργίου Λαϊου,» Οι Χάρτες του Ρήγα. Έρευνα επί των πηγών», Δελτίον της Ιστορικής Εθνελογικής Εταιρείας, τόμ. 14, 1960, σελ. 231-312, και σε ανάτυπο. Δημ. Καραμπερόπουλου, «Η Χάρτα της Ελλάδος του Ρήγα. Τα πρότυπά της και νέα στοιχεία», στο Η Χάρτα του Ρήγα, επανέκδοση της Χάρτας από την Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα,(επιμ. Δημ. Καραμπερόπουλου) Αθήνα 1998, σελ. 13-90.
 
 
 
 
 
[22] ΒΚων. Αμαντου, Ανέκδοτα έγγραφα περί Ρήγα Βελεστινλή, σελ. 33.
 
 
 
 
 
[23]Ευαγ. Κακαβογιάννη, «Η «Επιπεδογραφία της Φεράς» του Ρήγα Βελεστινλή από άποψη αρχααιολογική», Υπέρεια, τόμ. 1, Πρακτικά Α΄ Συνεδρίου «Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας»(Βελεστίνο 1986), Αθήνα 1990, σελ. 423-449. Υποστηρίζεται από τον συγγραφέα ότι ο Ρήγας θα πρέπει να θεωρείται ως ο πρώτος αρχαιολόγος του Νεώτερου Ελληνισμού.
 
 
 
 
 
[24] Ισως, για την καταγραφή των ιστορικών στοιχείων της γενέτειράς του, ο Ρήγας να ακολούθησε τις οδηγίες των συμπατριωτών του Δαν. Φιλιππίδη και Γρηγ. Κωνσταντά, οι οποίοι προτείνουν όπως οι «λογιώτατοι», ακολουθώντας το παράδειγμά τους, γράψουν τα σχετικά με την γενέτειρά τους, έτσι ώστε να αποκτηθεί «μιά χωρογραφία του τόπου μας, πράγμα αναγκαιότατο και ωφελιμώτατο εις όλους». Βλ. Δαν. Φιλιππίδη-Γρηγ. Κωνσταντά, Νεωτερική γεωγραφία, Βιέννη 1791, επανέκδοση με επιμέλεια Αικ. Κουμαριανού, Αθήνα 1971, σελ.102-103.
 
 
 
 
 
 
 
[25] Για τα σύμβολα των Ηγεμονιών βλ. Διον. Φωτεινού, Ιστορία της πάλαι Δακίας..., .ό. π. , τόμ. Α΄, 1818, σελ.306.
 
 
 
 
 
[26] Βλ. Αιμ. Λεγράνδ-Σπ. Λάμπρος, Ανέκδοτα έγγραφα περί Ρήγα Βελεστινλή, Αθήνα 1891, επανέκδοση φωτομηχανική με την προσθήκη Ευρετηρίου (επιμ. Δημ. Καραμπερόπουλος) από την Επιστημονική Εταιρεία μελέτης Φερών-Βελεστίνο-Ρήγας, Αθήνα 1996, β΄ 2000, σελ. 63.
 
 
 
 
 
[27] Αισχύλου, Επτά επί Θήβας 42, Πέρσαι 73, Αγαμέμνων 112, Ευμενίδες 627. Σοφοκλέους, Αίας 212, 612. Αριστοφάνους, Ιππής 757, Βάτραχοι 1289.
 
 
 
 
 
[28] Συμβολή στην επέτειο των διακοσίων χρόνων ήταν και η έκδοση, Αθήνα 1997, από την Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα σε ψηφιακό δίσκο πέντε παραδοσιακών μουσικών παραλλαγών του Θουρίου, που ο καθηγητής της ελληνικής μουσικής π. Χρήστος Κυριακόπουλος παρουσιάζει με την χορωδία του «Βυζαντινή Κυψέλη», επισημαίνοντας ότι οι πέντε παραλλαγές δείχνουν την εξάπλωση του Θουρίου στον ελληνικό χώρο και την προσαρμογή του στα μουσικά ιδιώματα του κάθε τόπου.
 
 
 
 
 
[29] Στό ίδιο πνεύμα ο Ρήγας προσθέτει ένα παράδειγμα για τη συνεργασία των λαών, οι οποίοι θα απαρτίζουν το κράτος του: «Ο Βούλγαρος πρέπει να κινήται, όταν πάσχη ο Έλλην. Και τούτος πάλιν δι΄εκείνον και αμφότεροι δια τον Αλβανόν και Βλάχον», άρθρο 34 των Δικαίων του Ανθρώπου.
 
 
 
 
 
[30] «Γιατί κ' η αναρχία ομοιάζει την σκλαβιά», Θούριος στίχ. 27.
 
 
 
 
 
[31] Ο όρος απαντάται στη συνέχεια, όπως «δύω δυνάμεις θεωρούνται εν τη πολιτική διοικήσει, η Νομοδοτική και η Έφορος ή Εκτελεστική», στο βιβλίο Αδελφών Καπετανάκη, Εισαγωγή γενική της Γεωγραφίας, Βιέννη 1816, τόμ. Β΄., σελ. 335.
 
 
 
 
 
[32] Πρβλ. Στεφ, Κουμανούδη, Συναγωγή νέων λέξεων, Αθήνα 1900, επανατύπωση 1980. Βλ. επίσης, το σχόλιο της υποσημειώσεως αρ. 5, για τους νέους όρους, που ο Ρήγας εισάγει στην ελληνική γλώσσα.
 
 
 
 
 
[33] Δημ. Καραμπερόπουλου, «Η Χάρτα της Ελλάδος του Ρήγα. Τα πρότυπά της και νέα στοιχεία», στο Η Χάρτα του Ρήγα, επανέκδοση της Χάρτας από την Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα,(επιμ. Δημ. Καραμπερόπουλου) Αθήνα 1998, σελ. 13-90 και ιδιαίτερα τις σελ. 80 και εξής: «΄Χάρτα της Ελλάδος» και «Νέα πολιτική Διοίκησις» . Μία νέα συσχέτιση».
 
 
 
 
 
[34] Ανωνύμου του Ελληνος, Ελληνική Νομαρχία, ήτοι λόγος περί Ελευθερίας, Εν Ιταλία 1806, Φιλολογική απομνημόνευση, Κείμενο-σχόλια-εισαγωγή Γ. Βαλέτας, Μελετήματα Ν. Α. Βέης - Μ. Σιγούρος, Αποσπερίτης, Αθήνα 1982, σελ. 78.
 
 
 
 
 
[35] Κων. Αμάντου, Ανέκδοτα έγγραφα περί Ρήγα Βελεστινλή, Αθήνα 1930, επανατύπωση, Αθήνα 1997, σελ, 155. Παρόμοια και στη σελ. 179. Επίσης, βλ. Αιμ. Λεγράνδ-Σπ. Λάμπρου, Ανέκδοτα έγγραφα περί Ρήγα Βελεστινλή και των συν αυτώ μαρτυρησάντων, Αθήνησιν 1891, φωτομηχανική έκδοση από την Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, με την προσθήκη ευρετηρίου (επιμ. Δημ. Καραμπερόπουλου), Αθήνα 1996, σελ. 11 και 71.
 
 
 
 
 
[36] Είναι λόγια του στρατηγού Μακρυγιάννη στον πίνακα που ζωγράφισε ο Παναγιώτης Ζωγράφου με οδηγίες του και τίτλο «Πτώσις της Κωνσταντινουπόλεως».
 
 
 
 
 
[37] Όπως χαρακτηριστικά παρατηρεί ο καθηγητής Νικόλαος Πανταζόπουλος «ο Ρήγας προχωρούσε πέρα από τις διακηρύξεις της Γαλλικής Επαναστάσεως, που αναγνωρίζει πολιτικά και ατομικά δικαιώματα στη μονάδα, τον πολίτη και όχι στην ομάδα δηλαδή στις μειονότητες. Γινόταν έτσι ο Πρόδρομος της Οικουμενικής Διακηρύξεως των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του 1948, η οποία καθώς είναι γνωστό, αναγνωρίζει ανθρώπινα δικαιώματα με το ίδιο όπως ο Ρήγας πνεύμα σε μικρές ή μεγάλες ομάδες, όπως είναι οι Communities και Societies».Βλ. Νικ. Πανταζοπούλου, Μελετήματα για τον Ρήγα Βελεστινλή, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 1994, σελ. 106.
 
 
 
 
 
[38] Ορισμένοι ιστορικοί συγγραφείς, χωρίς να εξετάσουν την όλη επαναστατική δράση του Ρήγα στη Βιέννη, απομόνωσαν το γεγονός της σύλληψης και υποστήριξαν ότι συνελήφθη διότι δεν δρούσε συνωμοτικά. Mάλιστα θεωρήθηκε «επιπόλαιος εξεταστής των πραγμάτων» από τον Ιωάννη Φιλήμονα στο έργο του Δοκίμιον ιστορικόν της Φιλικής Εταιρείας, Ναύπλιο 1834, σελ. 90. (Πρβλ. Δημ. Καραμπερόπουλος, Η άδικη κρίση του Ιωαν. Φιλήμονος για τον επαναστάτη Ρήγα Βελεστινλή, Αθήνα 2000). Αντίθετα η έρευνα δείχνει ότι ο Ρήγας είχε μία πετυχημένη συνωμοτική δράση κατά την προετοιμασία του επαναστατικού του σχεδίου στη Βιέννη. Τύπωσε τα βιβλία και τους χάρτες του παίρνοντας τη σχετική άδεια από το λογοκρίτη της Αστυνομίας. Κατόρθωσε και είχε επαφές με τους ΄Ελληνες της Βιέννης δημιουργώντας ένα κύκλο οπαδών του στα σπίτια των οποίων τραγούδαγαν τον Θούριο, καθώς επίσης είχε επαφές με υψηλά πρόσωπα όπως με τον καθηγητή της Ιατρικής της Βιέννης και ιατρό της αυτοκράτηρας Peter Frank. Επίσης ο Ρήγας έλαβε διαβατήριο για τη μετάβασή του στην
 
 
 
Ελλάδα από την Αυστριακή Αστυνομία, η οποία μόνο μετά την προδοσία έμαθε την επαναστατική κίνηση του Ρήγα. Βλ. Δημ. Καραμπερόπουλος, «Η συνωμοτική δράση του Ρήγα Βελεστινλή»
 

Latest revision as of 21:20, February 27, 2009

Rigas Feraios
Rigas Feraios depicted on banknote

Rigas Velestinlis called Rigas Feraios (Greek: Ρήγας Βελεστινλής-Φεραίος). National Hero and Protomartyr of the Greek War of Independence.

Rigas Feraios was born Antonios Kyriazis in 1757 to wealthy parents in Velestino,Thessaly near ancient Feres (Φεραί) for which he is named. He was educated at the Ampelakion School and later became a teacher in the village of Kissos. He is remembered as a Greek national hero, the forerunner and first martyr of the Greek uprising against the Ottoman Turks.


Rigas first fought the Turks in skirmishes on Mount Olympus. He later went to the monastic community of Mount Athos, then Constantinople. Arriving in Bucharest, he returned to school, learned several languages and eventually became a clerk for Greek governor Nicolaos Maurogenis.

In Bucharest, he learned about the French Revolution and came to believe something similar could occur in the Ottoman Empire, resulting in self-determination for its Christian population. He developed support for an uprising by meeting with Greek bishops and guerilla leaders and managed to win the support of at least one disgruntled Turkish Governor (Pashas).

The Ottoman Turkish occupation of Greece has been described as cruel and included drafting children between the ages of five and fifteen into military service, called the Pedomazema. Greeks were forced to live under many petty rules and several oppressive ones, including prohibitions on teaching Greek history or language, or riding on horseback. Churches were confiscated and converted to mosques.

Rigas wrote enthusiastic poems and books about Greek history and many became widely popular. One the most famous (which he often sang in public) is the Thourio in which he wrote, "It's better to have an hour as a free man than forty years as a slave." Greek: «Ως πότε παλικάρια να ζούμε στα στενά…. Καλλιώναι μίας ώρας ελεύθερη ζωή παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή»… He urged Greeks to leave the Turkish-occupied towns for the mountains, where they might experience more freedom.

Rigas went to Vienna (with its large Greek community) as part of an effort to ask Napoleon for assistance and support. While in Vienna he edited a Greek-language newspaper, Ephemeris and created and published a proposed political map of Great Greece which included Constantinople as its capital. He printed pamphlets based on the principles of the French Revolution, including ("Declaration of the Rights of Man" and a "New Political Constitution of the Inhabitants of Rumeli, Asia Minor, the Islands of the Aegean, and the principalities of Moldavia and Wallachia"). He intended to distribute them in an effort to stimulate a Pan-Balkan uprising against the Ottomans.

While traveling to Venice in another attempt to meet Napoleon, Feraios was betrayed by a Greek merchant and was arrested at Trieste by the Austrian authorities (allies of the Ottoman Turks, the Austrians were concerned the French Revolution might provoke similar upheavals in Austria). He was handed over to the Ottoman Turkish governor at Belgrade where he was imprisoned and tortured.

From Belgrade, he was to be sent to Constantinople to be sentenced by the Turkish sultan. While in transit, he was strangled on the night of 13 June 1798 to prevent his rescue by a sympathetic Ottoman Turk governor (Pasvanoglou). His body was thrown into the Danube river.

Rigas' death didn't end his influence on Greeks and other leaders finally led the Greeks into revolution, beginning the Greek War of Independence in 1821.

A statue of Rigas Feraios stands at the entrance to the University of Athens.


External references